Böyle zor bir dönemde tüm işverenleri 30 Mart’ tan 30 Nisan 2020’ ye kadar olan mesai dışı günlerde nasıl ödeme yapılacağı, ödeme yapmanın gerekip gerekmediği, daha az bir ödemenin yapılıp yapılamayacağı vb. gibi sorular endişelendiriyor. Rusya Federasyonu’ nun yürürlükte bulunan mevzuatının bize hangi seçenekleri sunduğu hakkında sizleri bilgilendirmek isteriz.
RF Cumhurbaşkanı’ nın 02.04.2020 tarihli ve 239 sayılı ‘Yeni koronavirüs (COVID-19) enfeksiyonu ile bağlantılı olarak, nüfusun sıhhi ve epidemiyolojik refahını sağlamak için alınan önlemler hakkında’ Kararı’ nın 1. maddesinde sıradakiler belirtilmiştir: 04 Nisan’ dan 30 Nisan 2020’ ye kadar personellere maaşlarının korunması ile mesai dışı günler belirlenmiştir.
Rusya Çalışma Bakanlığı’ nın 26.03.2020 tarihli ve 14-4/10/P-2696 numaralı ‘RF Cumhurbaşkanı’ nın 25.03.2020 tarihli ve 206 sayılı Karar’ ı ile bağlantılı olarak çalışanlara ve işverenlere Önerilerin iletilmesi hakkında’ Mektubu’ nun 3. maddesi gereğince, mesai dışı günler, tatil veya bayram günleri değildirler, bundan dolayı ödeme, yüksek oranda değil, her zamanki tutarda gerçekleştirilmelidir.
Dolayısıyla, işverenler için en güvenli seçenek, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen taleplere uymaktır – personellerin görevlerini yerine getirip getirmediklerine bakılmaksızın, maaşlarını tam tutarda ödemektir.
Personellerin uzaktan çalışma rejimine geçirilmesi
Eğer personelin iş fonksiyonu buna izin veriyorsa, uzaktan çalışma rejimine geçirilebilir. Personelin uzaktan çalışması sırasındaki maaş tutarının, ofiste çalıştığı sıradaki maaş tutarı ile aynı olması gerekir. Personelin uzaktan çalıştığı günlerde çalışma saati takip çizelgesinde ‘işe geldi’ olarak belirtilmelidir.
Personeli yalnızca kendi rızası ile uzaktan çalışma rejimine geçirebilirsiniz. Koronavirüs enfeksiyonunun yayılmasıyla mücadele etmek için bölgelerde önleyici tedbirlerin alınması, işverenlerin çalışanları tek taraflı emirler ile uzaktan çalışma rejimine geçirmelerine izin vermemektedir.
İşlerinin özellikleri nedeniyle uzaktan çalışamayan personeller için, 30 Nisan’ a kadar olan günler, maaşlarının korunduğu mesai dışı günlerdir.
Ücretsiz izin
Personelin uzaktan çalışma rejiminde geçirilmesinde olduğu gibi, işveren tek taraflı olarak personeli kendi rızası dışında ücretsiz izine gönderemez. Bunu yapabilmek için personelin yazılı dilekçesi gerekir (RF İş Kanunu’ nun 128. maddesi). Personelin ücretsiz izine çıkması için zorlanmasını tavsiye etmiyoruz. Devlet Çalışma Müfettişliği bu durumu yakından takip etmektedir ve eğer karantina sırasında bütün personellerinizin ücretsiz izin dilekçelerini sunduklarını tespit ederlerse, kendi rızaları ile imzaladıklarına inanmayarak şirkete ceza kesebilirler. Dolayısıyla, eğer şirket bir veya birkaç personelini kendi rızaları üzerine ücretsiz izine gönderirse, işbu durum iş kanunlarını ihlal etmeyecektir.
Yıllık ücretli izin
30 Mart - 30 Nisan 2020 arasındaki dönemde, eğer personel izin programına göre yıllık ücretli izin planladıysa, kendisi işbu izni her zamanki gibi kullanabilir. Mesai dışı günler izin günlerine dahil edilmemektedir ve izin işbu günler için uzatılmamaktadır. Personelin dilekçesi ve işveren ile anlaşması üzerine, çalışan, izin programında bulunmasa dahi ücretli izne çıkabilir (RF İş Kodeksi’ nin 122. maddesi).
Gayri faal durum
72.2. maddenin 3. bölümü gereğince, gayri faal - ekonomik, teknolojik, teknik veya örgütsel nitelikten ötürü işin geçici olarak durdurulmasıdır.
Şirkette gayri faal durumunun kabul edilmesi ile ilgili olarak, uzmanların görüşleri farklıdır.
Bazıları RF İş Kodeksi’ nin işverenin hatası olmadan gayri faal süresini belirleme olasılığını sağladığını ve yüksek önlem sırasında da kullanılabileceğini öngördüğünü düşünmektedirler. İşveren ve çalışana bağlı olmayan nedenlerden dolayı belirlenen gayri faal süresi, gayri faal süresiyle orantılı olarak hesaplanan brüt maaşın, tarife oranının en az üçte ikisi oranında ödenmektedir (RF İş Kodeksi’ nin 157. maddesinin 2. bölümü).
Bazıları ise, işbu rejimi belirtilen dönemde uygulamaya koymanın, 30 Mart’ tan 30 Nisan 2020’ ye kadar mesai dışı günlerde çalışanlara tam olarak ödeme yapıldığını doğrudan belirleyen Cumhurbaşkanı Kararı’ nı doğrudan ihlali edeceği görüşündedir.
Bundan dolayı, şirkette gayri faal durumunun (işverenin hatası olsa bile) belirlenmesi sırasında, işbu eylemin iş hukukunu ihlal ettiği olarak kabul edilme riski vardır.
Ülkemizde hiçbir zaman benzer durumlar gerçekleşmemiştir, bu nedenle ne adli uygulama, ne de bu durumda yardımcı olacak devlet organlarının açıklamaları bulunmamaktadır. Mahkemelerin hangi pozisyonu destekleyeceğini, Devlet Çalışma Müfettişliği işverenlere hangi durumlarda ceza keseceğini, hangi durumlara “göz yumacaklarını” ancak zaman gösterecektir.
İşverenlerin bu zor zamanda ekonomi yapma arzuları anlaşılabilir, zira tüm kısıtlamaların kaldırılmasından sonra çalışmaya devam etmek istiyorlar, insanlara çalışma ve geçinme fırsatı sağlamak istiyorlar. Evet, Cumhurbaşkanı’ nın Kararı nedeniyle çalışamayan şirketler için işbu durum işverenden kaynaklanmayan gayri faal durumuna benzemektedir ve İş Kodeksi’ nin 157. maddesinin 2. bölümü gereğince, maaşların korunmasını değil, brüt maaşın üçte ikisi tutarında ödeme gerçekleştirilmesi gerektiği anlamına gelmektedir. Fakat, Cumhurbaşkanının geçici olarak özel kurallar getirdiği iki Karar bulunmaktadır ve bu Kararlara herkes uymak zorundadır. Ancak nihai kararı yine de işveren almaktadır ve bu karar doğrultusundaki sorumlulukları kendisi taşımaktadır.
15.04.2020